تسعیر ارز و تاثیرات آن بر بازار بورس

تسعیر ارز یا نرخ ارز، قیمت یا ارزش یک واحد پولی یا ارز ملی نسبت به یک واحد پول دیگر یا ارز خارجی را نشان می‌دهد. این نرخ به طور معمول برای مبادله ارز در بازارهای بین‌المللی و داخلی استفاده می‌شود. تسعیر ارز تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله عرضه و تقاضا، سیاست‌های مالی و پولی، اقتصاد کلان و حتی عوامل سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی قرار می‌گیرد.

در صنعت بانکداری، نرخ تسعیر ارز نرخی است که بنگاه‌های اقتصادی مانند بانک، ارزش دارایی‌ها و بدهی‌های خود را براساس این نرخ به ریال تبدیل کرده و گزارش می‌کنند.

تسعیر ارز در ایران

تسعیر ارز در ایران توسط بانک مرکزی ایران و نهادهای مرتبط دیگر تعیین می‌شود. در این راستا، بانک مرکزی ایران مسئولیت تعیین و اعلام نرخ رسمی ارزهای خارجی را بر عهده دارد که براساس آن، نرخ ارزها در بازارهای مالی و صرافی تعیین می‌شود. علاوه بر نرخ رسمی، در بازارهای موازی و غیررسمی نیز تسعیر ارز اتفاق می‌افتد که به دلایل مختلفی از جمله عدم اطمینان به نرخ رسمی یا شرایط اقتصادی و سیاسی تغییر می‌کند.

عوامل موثر بر تسعیر ارز در ایران:

سیاست‌های دولتی و بانک مرکزی:

سیاست‌های پولی و مالی دولت و بانک مرکزی ایران تاثیر زیادی بر تسعیر ارز دارند. بانک مرکزی ایران توانایی تعیین نرخ رسمی برخی ارزها را دارد که تاثیر مهمی بر بازار ارز می‌گذارد.

وضعیت اقتصادی داخلی:

عواملی مانند تورم، رشد اقتصادی، تولید داخلی، وضعیت بودجه، وضعیت صادرات و واردات و سایر شاخص‌های اقتصادی داخلی نیز بر تسعیر ارز تاثیر دارند.

تحریم‌ها و تعاملات بین‌المللی:

تحریم‌های بین‌المللی و تعاملات سیاسی و اقتصادی با کشورهای دیگر نیز می‌توانند بر تسعیر ارز تأثیرگذار باشند. به عنوان مثال، افزایش تحریم‌ها می‌تواند به کاهش دسترسی به ارزهای خارجی و افزایش نرخ ارز منجر شود.

نرخ نفت:

از آنجا که ایران یکی از کشورهای وابسته به صادرات نفت است، نرخ نفت بر تسعیر ارز تاثیر مهمی دارد. زیرا تغییرات در قیمت نفت می‌تواند تاثیر زیادی بر درآمد ارزی کشور داشته باشد.

عرضه و تقاضا ارز:

نرخ تسعیر ارز در بازارهای مالی و صرافی به عرضه و تقاضا برای ارز بستگی دارد. اگر تقاضا برای یک ارز زیاد باشد و عرضه آن کم، نرخ آن ارز افزایش می‌یابد و برعکس.

تاثیر تسعیر ارز بر بازار بورس:

شرکت‌های فعال در بازار بورس غالبا به دو دسته واردات محور و صادرات محور تقسیم می‌شوند. صنایع واردات محور برای ادامه فعالیت نظیر خرید مواد اولیه یا تجهیزات، نیازمند ارز هستند. در مقابل، شرکت‌های صادرات محور با فروش تولیدات خود به کشورهای خارجی می‌توانند درآمد ارزی داشته باشند.

نرخ تبدیل ارز بانک مرکزی می‌تواند به‌طور مستقیم بر سودآوری شرکت‌ها تاثیر بگذارد. یعنی، صنایعی که وابسته به واردات مواد اولیه یا تجهیزات خارجی هستند (صنایع واردات محور)، ممکن است هزینه‌های تولید خود را افزایش دهند. این افزایش هزینه‌ها می‌تواند به دنبال کاهش سودآوری شرکت‌ها باشد و در نتیجه، قیمت سهام آن‌ها در بورس کاهش یابد. صنایع خودرو‌سازی، دارویی، الکتریکی و ماشین آلات جزو صنایع واردات محور هستند. برعکس، افزایش نرخ ارز در صنایع صادرات محور می‌تواند سودآوری آن‌ها را افزایش دهد. در نتیجه، شرکت‌هایی که در حوزه صادرات فعالیت می‌کنند (صنایع صادرات محور)، ممکن است با رشد درآمدهای خود روبه‌رو شوند و این موضوع می‌تواند به افزایش قیمت سهام آن‌ها در بازار بورس منجر شود. صنایع نفت و گاز، صنایع معدنی، صنایع غذایی و صنایع خودروسازی جزو صنایع صادرات محور هستند.

صنعت بانکداری، صنعتی است که مستقیما دارایی‌های ارزی مثل اسکناس ارزهای مختلف را جهت استفاده‌های تجاری ذخیره می‌کند. تغییر در نرخ تبدیل ارز بانک مرکزی مستقیما روی صنعت بانکداری تاثیر می‌گذارد. بانک‌هایی که میزان دارایی‌های ارزی آن‌ها بیشتر از بدهی‌های ارزی آن‌ها است، از افزایش نرخ تبدیل سود می‌برند. اما بانک‌هایی که بدهی ارزی بیشتری دارند متضرر خواهند شد.

تسعیر ارز در صورت‌های مالی

تسعیر ارز در شرکت‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود:

معاملات ارزی: شامل خرید تجهیزات و ماشین آلات از خارج کشور است.

عملیات خارجی: شامل ایجاد واحدهای جدید در حوزه فعالیت شرکت در خارج است.

کلام پایانی…

تعیین نرخ تبدیل ارز یکی از سیاست‌های پولی بانک مرکزی در جهت متعادل کردن نرخ ارز، کنترل تورم، تامین نیازهای مالی و اقتصادی بنگاه‌ها، رقابت‌پذیر کردن واردات و صادرات و غیره است. نرخ تبدیل ارز بانک مرکزی به‌صورت مستقیم صنایع بورسی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. درنهایت، صنایع مختلف بسته به صادرات محور یا واردات محور بودن‌شان متحمل تغییرات اقتصادی ناشی از تبدیل ارز می‌شوند.