بازار آپشن و بازی‌های مجموع صفر: سود و زیان در یک زمین بازی حرفه‌ای
بازارهای مالی همواره محل تقابل منافع خریداران و فروشندگان بوده‌اند، اما بازار مشتقات و به‌ویژه بازار آپشن نمونه‌ای بارز از ساختارهایی هستند که در آن می‌توان مفاهیم نظریه بازی‌ها را به‌خوبی مشاهده کرد. یکی از این مفاهیم کلیدی، بازی مجموع صفر (Zero-Sum Game) است. در این مقاله به بررسی رابطه بین بازار آپشن و بازی‌های مجموع صفر می‌پردازیم.
بازارهای مالی همواره محل تقابل منافع خریداران و فروشندگان بوده‌اند، اما بازار مشتقات و به‌ویژه بازار آپشن نمونه‌ای بارز از ساختارهایی هستند که در آن می‌توان مفاهیم نظریه بازی‌ها را به‌خوبی مشاهده کرد. یکی از این مفاهیم کلیدی، بازی مجموع صفر (Zero-Sum Game) است. در این مقاله به بررسی رابطه بین بازار آپشن و بازی‌های مجموع صفر می‌پردازیم.
بخوانید: یک دست پوکر: بایدها و نبایدهای اختیار معامله
بازی مجموع صفر چیست؟
در نظریه بازی‌ها، بازی مجموع صفر به حالتی گفته می‌شود که سود یک بازیکن دقیقاً برابر با زیان بازیکن مقابل است. به‌عبارت دیگر، مجموع سود و زیان تمام بازیکنان برابر با صفر خواهد بود. شطرنج، شرط‌بندی‌ها و برخی بازی‌های رقابتی کلاسیک از جمله مثال‌های شناخته‌شده بازی‌های مجموع صفر هستند.
بخوانید: گذر از معاملات سهام به معاملات آپشن
بازار آپشن چگونه کار می‌کند؟
بازار آپشن به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که حق خرید یا فروش یک دارایی را در آینده با قیمتی مشخص داشته باشند. دو نوع اصلی قرارداد‌های آپشن عبارت‌اند از:
- اختیار خرید: به دارنده حق خرید دارایی پایه را در قیمت مشخصی می‌دهد.
- اختیار فروش: به دارنده حق فروش دارایی پایه را در قیمت مشخصی می‌دهد.
در هر معامله آپشن، دو طرف وجود دارند:
🔹 خریدار آپشن
🔹 فروشنده آپشن
بخوانید: اختیار معامله و آنچه باید در مورد این نوع از معاملات بدانید
بازار آپشن به‌عنوان یک بازی مجموع صفر
در اکثر موارد، معامله آپشن میان خریدار و فروشنده به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم شکل یک بازی مجموع صفر را به خود می‌گیرد:
- اگر خریدار سود کند (مثلاً دارایی پایه رشد کرده و از اختیار خرید سود می‌برد)، فروشنده به همان میزان ضرر می‌کند.
- اگر قیمت تغییر نکند یا خلاف جهت حرکت کند، خریدار زیان می‌بیند و فروشنده سود می‌برد.
بنابراین، سود یکی برابر با زیان دیگری است و مجموع سود و زیان دو طرف برابر با صفر خواهد بود. این ویژگی دقیقاً همان چیزی است که بازی مجموع صفر را تعریف می‌کند.
آیا بازار آپشن همیشه مجموع صفر است؟
در واقعیت، عوامل مختلفی وجود دارند که باعث می‌شوند بازار آپشن اندکی از حالت مجموع صفر خارج شود، از جمله:
- کارمزد و هزینه‌های معاملاتی
- نوسانات بازار و اسپرد قیمتی
- نقدینگی بازار و اجرای سفارش‌ها
با لحاظ کردن این عوامل، ممکن است بازار به سمت یک بازی مجموع منفی میل پیدا کند، اما در سطح بنیادی، منطق سود و زیان در بازار آپشن همچنان به ساختار بازی مجموع صفر بسیار نزدیک است.
نقش استراتژی و اطلاعات
در چنین بازاری، موفقیت نه صرفاً به شانس، بلکه به تحلیل دقیق، استراتژی مناسب و مدیریت ریسک بستگی دارد. این ویژگی بازار آپشن را مشابه بازی‌های استراتژیک مانند شطرنج می‌سازد، جایی که مهارت و پیش‌بینی دقیق رفتار طرف مقابل، کلید پیروزی است.
کلام پایانی
بازار آپشن یکی از مصادیق ملموس بازی‌های مجموع صفر در دنیای واقعی است. در این بازار، سود یکی مستقیماً از جیب دیگری تأمین می‌شود. شناخت این ساختار به معامله‌گران کمک می‌کند تا با دیدی واقع‌گرایانه‌تر به تحلیل ریسک‌ها و فرصت‌های موجود بپردازند. درک نظریه بازی‌ها در معاملات مشتقه، خصوصاً در بازار آپشن، نه تنها موجب افزایش بهره‌وری در معاملات می‌شود بلکه نگرش تحلیلی‌تری نسبت به رفتار بازار ایجاد می‌کند.
سوالات متداول
بازی مجموع صفر حالتی از نظریه بازی‌هاست که در آن سود یک طرف دقیقاً برابر با زیان طرف دیگر است. این مفهوم به‌وضوح در بازار آپشن دیده می‌شود، جایی که سود خریدار قرارداد، معادل زیان فروشنده است و بالعکس.
زیرا در بیشتر معاملات آپشن، اگر یکی از طرفین (خریدار یا فروشنده) سود کند، طرف دیگر به همان میزان زیان می‌بیند. این تعادل سود و زیان همان مفهوم بازی مجموع صفر را تداعی می‌کند.
در واقعیت عواملی مانند کارمزد، اسپرد قیمتی و نوسانات بازار می‌توانند ساختار بازار آپشن را به یک بازی مجموع منفی تبدیل کنند، اما به‌طور بنیادی منطق آن نزدیک به بازی مجموع صفر باقی می‌ماند.
در بازار آپشن، موفقیت صرفاً به شانس وابسته نیست. انتخاب استراتژی مناسب، تحلیل داده‌ها، شناخت رفتار بازار و مدیریت ریسک نقش کلیدی در عملکرد موفق سرمایه‌گذار دارد؛ همانند بازی‌هایی مثل شطرنج.
درک مفاهیمی مثل بازی مجموع صفر به معامله‌گران کمک می‌کند تا با دیدی تحلیلی‌تر وارد معاملات مشتقه شوند، ریسک‌ها را بهتر بسنجند و فرصت‌های بازار را واقع‌گرایانه‌تر ارزیابی کنند.
