بازار مالی ایران در سالی که گذشت و نگاهی به سال آینده
سال ۱۴۰۳ برای بازارهای مالی ایران پرتلاطم بود. درحالی‌که طلا و ارز عملکردی قوی داشتند، بورس با چالش‌های زیادی مواجه شد. مقاله پیش رو به بررسی روند بازار در این سال می‌پردازد و تأثیر رویدادهایی مهم همچون انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا را بررسی می‌کند. همچنین، با تحلیل شرایط کنونی، پیش‌بینی‌هایی برای عملکرد بورس در سال ۱۴۰۴ ارائه می‌شود. هدف، تحلیل عوامل تأثیرگذار و ارائه راه‌کارهایی برای سرمایه‌گذاران در مواجهه با چالش‌ها و فرصت‌ها است.
سال ۱۴۰۳ برای بازارهای مالی ایران پرتلاطم بود. درحالی‌که طلا و ارز عملکردی قوی داشتند، بورس با چالش‌های زیادی مواجه شد. مقاله پیش رو به بررسی روند بازار در این سال می‌پردازد و تأثیر رویدادهایی مهم همچون انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا را بررسی می‌کند. همچنین، با تحلیل شرایط کنونی، پیش‌بینی‌هایی برای عملکرد بورس در سال ۱۴۰۴ ارائه می‌شود. هدف، تحلیل عوامل تأثیرگذار و ارائه راه‌کارهایی برای سرمایه‌گذاران در مواجهه با چالش‌ها و فرصت‌ها است.
بازار بورس در سال ۱۴۰۳: از ناامیدی تا امیدواری
شروع سال ۱۴۰۳ با فضایی پرالتهاب همراه بود؛ به‌طوری‌که تعطیلات فروردین و ماه رمضان هم نتوانستند از شتاب افزایش قیمت‌ها بکاهند. بازار سرمایه نیز از این شرایط مستثنا نبود. با رشد شاخص کل در روزهای ابتدایی سال، موجی از امیدواری میان سهام‌داران ایجاد شد، اما این خوش‌بینی دوام نیاورد و شاخص‌های بورسی در هفته دوم فروردین با افت مواجه شدند. سالی پر از فراز و نشیب و چالش‌های مداوم رقم خورد؛ از نوسانات هیجانی و تغییرات اقتصادی گرفته تا رویدادهای سیاسی غیرمنتظره، بورس را به میدانی متلاطم تبدیل کردند که گاه سهام‌داران را به سقف امید و گاه به کف ناامیدی می‌رساند.
شروع سال با طوفان سیاسی
پس از شهادت مستشاران ایرانی در سوریه و تشدید تنش‌های سیاسی، بازار تحت فشار بیشتری قرار گرفت. حمله رژیم صهیونیستی به سفارت ایران در دمشق نه‌تنها تنش‌های سیاسی را تشدید کرد، بلکه بازار سرمایه را نیز دچار آشفتگی و نوسانات نمود. ترس از گسترش درگیری‌ها، سهام‌داران را به سمت فروش‌های هیجانی سوق داد و شاخص کل در مسیر نزولی قرار گرفت. اما این آغاز ماجرا بود. دو هفته بعد، ایران با عملیات “وعده صادق ۱” از خاک خود به‌طور مستقیم واکنش نشان داد. این عمل باعث تشدید نگرانی‌ها در بازار شد و با شکل‌گیری صف‌های فروش سنگین، کاهش دامنه نوسان و فضای ناامن سیاسی، بازار برای مدتی در رکود و تعلیق باقی ماند.
بانک مرکزی و افزایش نرخ بهره
در میانه این تلاطم‌ها، بانک مرکزی برای کنترل تورم و نقدینگی، نرخ بهره را افزایش داد. به‌طوری‌که حتی نرخ بهره اوراق بهادار (اخزا) به ۳۷ درصد رسید. اگرچه این تصمیم برای کنترل تورم لازم بود، بازار سرمایه را با کم‌تحرکی و رکود مواجه کرد. حجم معاملات کاهش یافت و بازار به‌دنبال محرکی برای رشد بود.
سایه سنگین رکود و بحران‌های داخلی
در میانه بهار ۱۴۰۳، سقوط هلی‌کوپتر حامل رئیس‌جمهور، بحران‌های سیاسی را عمیق‌تر کرد و بازار بورس را به رکودی جدی‌تر فرو برد. بااینحال، روی کار آمدن دولت جدید در مردادماه و انتخاب عبدالناصر همتی به‌عنوان وزیر اقتصاد، بارقه‌هایی از امید را در دل سرمایه‌گذاران زنده کرد. سابقه همتی در حوزه بورس و اقتصاد، توانست بخشی از اعتماد از دست‌رفته سرمایه‌گذاران را بازگرداند. همچنین، تغییر رئیس سازمان بورس و انتصاب دکتر صیدی در شهریورماه، به بهبود روحیه بازار کمک شایانی کرد. از طرفی، در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری، بازار با وعده‌های کاندیداها کمی آرامش یافت و پس از انتخاب پزشکیان، روزهای مثبتی را تجربه کرد. اما ترور اسماعیل هنیه در روز تحلیف، بار دیگر بازار را به سراشیبی کشاند و نقدشوندگی بازار به شدت کاهش یافت.
در نمودار زیر بازدهی شاخص کل بورس نسبت به برخی بازارها در نیمه اول سال ۱۴۰۳ قابل مشاهده است.
شکل ۱: بازدهی شاخص کل بورس نسبت به برخی بازارها در نیمه اول سال ۱۴۰۳
بیشتر بخوانید: چالش‌های سرمایه‌گذاری در ایران: از ریسک‌های سیاسی تا نوسانات بازار
تحولات نیمه دوم سال ۱۴۰۳: چالش‌ها و فرصت‌های بازار بورس
بازارهای مالی، دو نیمه متفاوت را در سال جاری تجربه کردند. نیمه دوم سال ۱۴۰۳ با رویدادهای مهمی همراه بود که اقتصاد ایران و بازار بورس را تحت‌تأثیر قرار داد. در این دوره، ترکیبی از چالش‌ها و فرصت‌ها برای سرمایه‌گذاران به‌وجود آمد: تنش‌های منطقه‌ای چالش‌های بزرگی ایجاد کردند، درحالی‌که اقدامات اقتصادی دولت و تغییرات ساختاری در بازار ارز و سرمایه، فرصت‌هایی برای رشد فراهم آوردند. در این شرایط، سرمایه‌گذاران هوشیار و انعطاف‌پذیر توانستند ریسک‌ها را مدیریت کرده و از فرصت‌ها بهره ببرند.
رشد شاخص بورس در نیمه دوم سال
در نیمه دوم سال، شاخص بورس تهران روندی صعودی را تجربه کرد که نشان‌دهنده بهبود قابل‌توجهی در عملکرد بازار سرمایه ایران بود. برای مثال، در آبان، شاخص کل بورس پس از رسیدن به کف ۱.۹۷۰ میلیون واحدی تغییر روند داد و رشد سریع‌تری را تجربه کرد.
شکل۲: تغییر روند از کف ۱.۹۷۰ میلیون واحدی در آبان ۱۴۰۳
این رشد تحت‌تأثیر عوامل متعددی بود که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:
۱. کاهش نرخ بهره
عدم تمدید گواهی سپرده ۳۰ درصدی بانک مرکزی که از بهمن سال قبل به مدت یک سال ارائه شد، از عوامل مؤثر در رشد بورس بود. این امر باعث کاهش نرخ سود بانکی و هزینه تأمین مالی شرکت‌ها شد و امکان توسعه فعالیت‌های اقتصادی را برای آن‌ها فراهم کرد. مهم‌تر اینکه، سرمایه‌گذاران بیشتر به بازار سهام روی آوردند و به رشد شاخص بورس سرعت بخشیدند.
۲. حذف نرخ نیمایی و تشکیل مرکز مبادله طلا و ارز
حذف نرخ نیمایی و راه‌اندازی مرکز مبادله طلا و ارز، یکی از تصمیمات مهم اقتصادی بود که تأثیر به‌سزایی در بازار سرمایه داشت. حذف سامانه نیما و راه‌اندازی سامانه توافقی، شفافیت بازار ارز را افزایش داد و فاصله نرخ رسمی و غیررسمی ارز را کاهش داد. در نتیجه، شرکت‌های صادرات‌محور از این تغییرات منتفع شدند و سودآوری آن‌ها مستقیماً بر افزایش شاخص بورس تأثیر گذاشت.
۳. رشد سودآوری شرکت‌ها با افزایش نرخ ارز
رشد نرخ ارز در کنار افزایش شفافیت اقتصادی، اعتماد سرمایه‌گذاران را به بازار سهام تقویت کرد.
برخی رویدادهای تأثیرگذار بر بازارهای مالی نیمه دوم سال ۱۴۰۳
اما عواملی نیز وجود داشتند که باعث ایجاد چالش‌هایی در بازار شدند.
۱. تنش‌های منطقه‌ای
ترور سید حسن نصرالله و عملیات “وعده صادق ۲” به تشدید تنش‌ها دامن زد و اقتصاد ایران و بازارهای مالی را تحت فشار قرار داد.
۲. انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا
نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا تأثیر مستقیمی بر برجام و انتظارات تورمی داشت. پیروزی دونالد ترامپ تنش‌های سیاسی را افزایش داد و موجب حرکت سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن مانند طلا شد.
۳. سرنوشت اقتصاد ایران در ترازو
در ۱۲ اسفند ۱۴۰۳، جلسه استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، در مجلس شورای اسلامی، به ریاست محمدباقر قالیباف و با حضور مسعود پزشکیان برگزار شد. در این نشست، نمایندگان مجلس به بررسی عملکرد وزیر اقتصاد پرداختند و دیدگاه‌های موافق و مخالف خود را مطرح کردند. همزمان با استیضاح و برکناری همتی، محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهور، نیز تصمیم به خروج از دولت گرفت. این دو رویداد تأثیر قابل‌توجهی بر فضای سیاسی و اقتصادی کشور گذاشت و موجب ناآرامی‌هایی در بازار شد.
بازارهای موازی و رقابت با بورس
در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۳، دارایی‌هایی مانند سپرده‌های بانکی بازدهی بالایی داشتند، اما با نزدیک شدن به پایان سال، این روند تغییر کرد و بازار طلا و مشتقات آن پیش‌تاز شد. طلای ۱۸ عیار در ده ماه اول سال، با بازدهی ۱۰۲ درصدی، پرسودترین دارایی برای سرمایه‌گذاران بود و در بهمن، سکه طلای طرح جدید با بازدهی ماهانه ۳۲.۷ درصدی، صدرنشین بازار شد. در واقع، با افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی، طلا به‌عنوان یک دارایی امن، بیش از پیش مورد توجه عموم قرار گرفت.
در مقابل، بورس نتوانست انتظارات را به خوبی برآورده کند و با نزدیک شدن به پایان سال عملکرد بازار سهام ضعیف شد؛ به‌طوری‌که در بهمن ماه با بازدهی منفی، از دیگر بازارها عقب ماند. از سوی دیگر، نوسانات شدید بهمن و تقاضای فصلی، بر رشد قیمت دلار تأثیرگذار بودند. علاوه‌بر‌این، راه‌اندازی سامانه بازار ارز تجاری موجب کاهش عرضه دلار در بازار غیررسمی و در نتیجه افزایش قیمت آن شد.
شکل ۳: مقایسه بازدهی شاخص بورس با برخی بازارها در بهمن ۱۴۰۳
پیش‌بینی بورس در سال آینده: تحلیل جامع و چشم‌انداز بازار در سال ۱۴۰۴
بازار بورس به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری، همواره تحت‌تأثیر عوامل متعدد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی قرار دارد. پیش‌بینی روند بازار در سال آینده نیازمند تحلیل دقیق این عوامل و درک تعاملات پیچیده بین آن‌هاست. در ادامه به بررسی روندهای احتمالی بورس در سال ۱۴۰۴ می‌پردازیم و عوامل کلیدی که می‌توانند بر بازار تأثیر بگذارند را تحلیل می‌کنیم.
عوامل کلیدی تأثیرگذار بر بورس در سال ۱۴۰۴
۱. شرایط اقتصادی جهانی
در سال‌های اخیر اقتصاد جهانی با چالش‌هایی مانند تورم، افزایش نرخ بهره و تنش‌های ژئوپلیتیک مواجه بوده است. انتظار می‌رود که بانک‌های مرکزی بزرگ جهان، مانند فدرال رزرو و بانک مرکزی اروپا، سیاست‌های پولی خود را با توجه به نرخ تورم و رشد اقتصادی تعدیل کنند. هرگونه تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک یا رکود اقتصادی می‌تواند تأثیر منفی بر بورس سراسر جهان داشته باشد.
۲. تحولات سیاسی و بین‌المللی
هرگونه تغییر در روابط بین‌الملل، تحریم‌ها یا توافق‌ها می‌تواند بر اعتماد سرمایه‌گذاران اثرگذار باشد و تأثیر قابل‌توجهی بر بورس بگذارد. در سال آینده، مذاکرات برجام و روابط ایران با سایر کشورها از جمله عوامل مهمی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
۳. وضعیت اقتصاد داخلی
عملکرد بورس به شدت به وضعیت اقتصاد داخلی وابسته است. عواملی مانند رشد تولید ناخالص داخلی (GDP)، کنترل تورم، نرخ بیکاری و سیاست‌های مالی دولت بر بازار تأثیر می‌گذارند. اگر دولت بتواند تورم را کنترل و رشد اقتصادی را تقویت کند، بورس ممکن است روند مثبتی داشته باشد؛ در غیر این صورت، فشارهای تورمی و کاهش قدرت خرید می‌تواند تقاضا در بازار سهام را کاهش دهد.
حجت‌اله صیدی، رئیس سازمان بورس، در همایش اقتصاد ایران ۱۴۰۴ اعلام کرد که بازار سرمایه در سال آینده تفاوت چشم‌گیری با سال جاری نخواهد داشت و تغییرات عمده‌ای در شرایط اقتصادی پیش‌بینی نمی‌شود. او بر سه هدف کلیدی سازمان بورس تأکید کرد: افزایش کارایی بازار، بهبود عملکرد شرکت‌ها و توسعه بازار سرمایه. همچنین هشدار داد که درجا زدن و بی‌عملی بدترین رویکرد است و سازمان بورس برای هر سناریویی آماده خواهد بود.
۴. قیمت نفت و بازارهای جهانی انرژی
قیمت نفت یکی از عوامل کلیدی تأثیرگذار بر بازار بورس است؛ زیرا افزایش قیمت آن می‌تواند به بهبود درآمدهای ارزی و تقویت بازار سهام منجر شود. در سال آینده، تحولات بازار انرژی و سیاست‌های اوپک پلاس نقش مهمی در تعیین روند بورس خواهند داشت.
تحلیل تکنیکال و رفتار بازار
روند شاخص کل بورس
در سالی که گذشت شاخص کل بورس نوسانات قابل‌توجهی را تجربه کرده است. اگر شاخص بتواند سطح مقاومت کلیدی ۲.۹۴۷.۸۳۰ واحد را بشکند، می‌توان انتظار روند صعودی را در سال آینده داشت. از منظر تکنیکال، بهبود ساختار نموداری شاخص کل، به‌ویژه در نمادهای شاخص‌ساز، تا پایان سه‌ماهه نخست ۱۴۰۴ همچنان محتمل است.
بیشتر بخوانید: نت‌خوانی در نمودارهای تکنیکال
صنایع پیشرو
در سال آینده ممکن است برخی صنایع عملکرد بهتری نسبت به سایرین داشته باشند. صنایع مرتبط با انرژی، فناوری اطلاعات و خودروسازی از جمله بخش‌هایی هستند که می‌توانند به دلیل تحولات جهانی و داخلی، رشد را تجربه کنند. همچنین، در صورت بهبود روابط بین‌المللی، صنایع صادرات‌محور نیز گزینه‌های جذابی خواهند بود.
بیشتر بخوانید: آنچه باید در مورد تحلیل بنیادی بدانید
توصیه‌هایی برای سرمایه‌گذاران
۱. تنوع‌بخشی سبد سهام
با توجه به نوسانات احتمالی بازار، سرمایه‌گذاران همواره باید به تنوع‌سازی در سبد سهام خود اهمیت بدهند.
بیشتر بخوانید: پرتفوی چیست؛ نگاهی به مفهوم و انواع
۲. توجه به نسبت P/E
سهام شرکت‌هایی که نسبت P/E پایینی دارند و از بنیاد مالی قوی برخوردارند، می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت باشند.
۳. مدیریت ریسک
استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک و پرهیز از تصمیمات احساسی می‌تواند از زیان‌های بزرگ جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: مدیریت ریسک چگونه به معامله‌گر کمک می‌کند؟
۴. استراتژی‌های سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاران باید استراتژی‌های دقیق و هم‌خوان با افق زمانی خود را در نظر بگیرند. برای مثال، در بازه کوتاه‌مدت، بهتر است تمرکز معامله‌گر بر سرمایه‌گذاری در سهام نقدشونده و صنایع پیشرو باشد؛ صنایع صادرات‌محور می‌توانند گزینه‌های ایده‌آلی برای میان‌مدت باشند؛ و انتخاب سهام شرکت‌هایی که از مزیت رقابتی پایدار و سود تقسیمی مناسب برخوردارند، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت هستند.
بیشتر بخوانید: انواع سبک‌های معاملاتی و نحوه انتخاب آن‌ها
کلام پایانی
سال ۱۴۰۳ برای بازارهای مالی ایران پرنوسان بود؛ طلا و ارز عملکرد قوی داشتند، اما بورس با چالش‌های زیادی روبه‌رو شد. سال ۱۴۰۴ می‌تواند برای بازار سرمایه امیدوارکننده باشد؛ به‌شرط ثبات اقتصادی، اجرای سیاست‌های حمایتی دولت، کاهش تنش‌های سیاسی و بهبود شرایط اقتصادی. بنابراین در صورت تحقق این شرایط، بورس می‌تواند رشد متعادلی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد داشته باشد. بااینحال، تشدید تحریم‌ها یا رکود اقتصادی می‌تواند فشارهای نزولی ایجاد کند. سرمایه‌گذاران برای موفقیت باید تحولات اقتصادی را تحلیل کرده، ریسک را مدیریت کنند و سبد سرمایه‌گذاری متنوعی تشکیل دهند.
بیشتر بخوانید:چشم‌انداز بازار سرمایه ایران در سال ۱۴۰۴
سوالات متداول
بورس در سال ۱۴۰۴ تحت تأثیر عوامل اقتصادی، سیاسی و جهانی قرار دارد. در صورت کنترل تورم، بهبود روابط بین‌المللی و اجرای سیاست‌های حمایتی، می‌توان انتظار رشد متعادلی را داشت.
احتمالا صنایع پتروشیمی، خودروسازی، بانکداری و دوده به دلیل تغییرات در بازار ارز، سیاست‌های دولتی و تقاضای جهانی، پتانسیل رشد بالایی داشته باشند.
این امر می‌تواند بر برجام، نرخ ارز و سیاست‌های بین‌المللی تأثیر بگذارد و موجب نوسانات در بازار بورس ایران شود.
حذف نرخ نیمایی و راه‌اندازی مرکز مبادله طلا و ارز باعث افزایش شفافیت بازار ارز شده و به رشد سهام شرکت‌های صادرات‌محور کمک کرده است.
تنوع‌بخشی به سبد سهام، مدیریت ریسک، توجه به نسبت P/E و سرمایه‌گذاری در صنایع پیشرو، از جمله راه‌کارهای مهم برای موفقیت در بازار متلاطم بورس است.
