آشنایی با انواع قرارداد اختیار معامله
قراردادهای اختیار معامله به دلیل ارائه امکانات و مزایای متعدد، توجه سرمایه‌گذاران را جلب کرده است. دلایلی مانند مدیریت ریسک، حفاظت در برابر نوسانات بازار، حفاظت در برابر کاهش قیمت، اهرم مالی و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری، از جمله دلایل مهم سرمایه‌گذاران برای بهره بردن از این قراردادها هستند. شیوه معامله در قراردادهای اختیار متفاوت است و با توجه به خرید یا فروش، استراتژی معاملاتی متفاوتی اتخاذ می‌شود. در ادامه به بررسی انواع معاملات در قراردادهای خرید و فروش پرداخته‌ایم.
قراردادهای اختیار معامله به دلیل ارائه امکانات و مزایای متعدد، توجه سرمایه‌گذاران را جلب کرده است. دلایلی مانند مدیریت ریسک، حفاظت در برابر نوسانات بازار، حفاظت در برابر کاهش قیمت، اهرم مالی و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری، از جمله دلایل مهم سرمایه‌گذاران برای بهره بردن از این قراردادها هستند. شیوه معامله در قراردادهای اختیار متفاوت است و با توجه به خرید یا فروش، استراتژی معاملاتی متفاوتی اتخاذ می‌شود. در ادامه به بررسی انواع معاملات در قراردادهای خرید و فروش پرداخته‌ایم.
بخوانید: مزایا و معایب قراردادهای اختیار معامله
اختیار خرید
خرید اختيار خرید (Long Call):
فرض کنید پس از بررسی و تحلیل متوجه شده‌اید که قیمت یک دارایی پایه رشد خواهد کرد. برای مثال، پیش‌بینی میکنید که احتمالا قیمت سهام خودرو در آینده افزایش خواهد یافت. در نتیجه، اختیار خرید خودرو را برای مثال با قیمت اعمال ۱۰۰ تومان و تاریخ سررسید دو ماهه، به مبلغ ۱۰ تومان از فروشنده اختیار معامله، خریداری میکنید.
دو ماه بعد در تاریخ سررسید، اگر قیمت نقدی در بازار بالاتر از قیمت اعمال باشد (مثلا ۱۵۰ تومان باشد)، با اجرای قرارداد، از این افزایش قیمت سود می‌برید. اما اگر قیمت نقدی، به قیمت اعمال ۱۰۰ تومان نرسد (مثلا ۸۰ تومان باشد)، می‌توانید قرارداد اختیار معامله خود را اعمال نکنید. در این حالت تنها مبلغ پرمیوم که در ابتدا به فروشنده پرداخت کردهاید (۱۰ تومان) را از دست خواهید داد.
بخوانید: اختیار معامله و آنچه باید در مورد این نوع از معاملات بدانید
فروش اختیار خرید (Short Call):
فروش اختیار خرید، دقیقا در مقابل خرید اختیار خرید قرار دارد؛ وقتی توقع داریم که یک دارایی پایه نزول کند، با گرفتن پرمیوم از خریدار، متعهد می‌شویم که در تاریخ مشخص، قرارداد اختیار سهم را بفروشیم. سودی که به‌عنوان فروشنده اختیار خرید کسب می‌کنیم، همان مبلغ پرمیوم است که خریدار اختیار خرید بابت لغو معامله خود از دست می‌دهد.
بیایید همان مثال قبل را دوباره در نظر بگیریم. فرض کنید تصورتان بر این است که در آینده قیمت سهام خودرو نزول خواهد کرد. برای مثال، قیمت هم‌اکنون ۲۰۰ تومان است و پیش‌بینی شما این است که دو ماه آینده (یعنی در تاریخ سررسید)، قیمت نقدی به قیمت اعمال ۱۰۰ تومان کاهش می‌یابد.
از این رو، وارد معامله می‌شوید و مبلغی را به‌عنوان پرمیوم (۱۰ تومان) از خریدار می‌گیرید. فرض کنید که در زمان سررسید، تحلیل شما درست از آب درآمده و قیمت نقدی از قیمت اعمال ۱۰۰ تومان پایین‌تر است. در این حالت، خریدار اختیار خرید نماد خودرو از خرید منصرف می‌شود و شما بدون هیچ دردسری مبلغ پرمیوم را به جیب می‌زنید. اما اگر مانند مثال قبل، در زمان سررسید قیمت خودرو از قیمت اعمال ۱۰۰ تومان بالاتر رود و به ۱۵۰ تومان برسد، شما به‌عنوان فروشنده اختیار خرید مجبور هستید به تعهدی که به خریدار داده‌اید عمل کنید و سهم خودرو را با قیمت ۱۵۰ تومان بخرید و به قیمت اعمال ۱۰۰ تومان به خریدار بفروشید.
بخوانید: هر آنچه درباره ورود و خروج از قرارداد اختیار باید بدانید
اختیار فروش
خرید اختيار فروش (Long Put):
وقتی توقع داریم که یک دارایی پایه نزول کند، برای سود بردن از این نزول قیمت، اختیار فروش آن را می‌خریم. برای مثال، فرض کنید قیمت نماد خودرو اکنون ۵۰۰ تومان است و پیش‌بینی میکنید که در آینده قرار است قیمت نماد کاهش یابد. در نتیجه برای کسب سود، اقدام به خرید قرارداد اختیار فروش خودرو، با پرمیوم ۱۰ تومان، قیمت اعمال ۴۵۰ تومان و سررسید دو ماهه میکنید.
اگر موقع سررسید، قیمت نقدی از قیمت اعمال (۴۵۰ تومان) پایین‌تر بیاید و به‌طور مثال به ۴۰۰ تومان برسد، به‌عنوان خریدار اختیار فروش به نفع‌تان است که از اختیار خود استفاده کنید. چون با اعمال قرارداد خود می‌توانید خودرو را به قیمت ۴۵۰ تومان به فروش برسانید و ۴۰ تومان (اختلاف قیمت منهای پریمیوم) سود کسب کنید. اکنون تصور کنید که قیمت خودرو از قیمت اعمال (۴۵۰ تومان) بالاتر رفته است. از آنجا که در این حالت با اعمال قرارداد خود متضرر می‌شوید، قرارداد را لغو میکنید و فقط همان مبلغ پریمیوم که در ابتدا به فروشنده پرداخت کردهاید را از دست می‌دهید.
بخوانید: گذر از معاملات سهام به معاملات آپشن
فروش اختيار فروش (Short Put):
وقتی پیش‌بینی می‌کنیم که یک دارایی پایه رشد خواهد کرد یا از قیمت اعمال پایین‌تر نخواهد رفت، قرارداد اختیار آن را می‌فروشیم. به‌عنوان مثال فرض کنید قیمت نماد خودرو ۹۰۰ تومان است. پس از بررسی و تحلیل، پیش‌بینی می‌کنیم که به احتمال زیاد قیمت در آینده بالاتر خواهد رفت. در‌نتیجه، اختیار فروش نماد خودرو، با قیمت اعمال ۸۰۰ تومان و سررسید دو ماهه را می‌فروشیم. زیرا اعتقاد داریم در زمان سررسید قیمت نقدی بالاتر یا برابر با قیمت اعمال (۸۰۰ تومان) خواهد بود.
حال تصور کنید در زمان سررسید، قیمت نقدی نماد ۸۱۰ تومان شده است. از آنجا که قیمت نقدی از قیمت اعمال بیشتر است، خریدار اختیار فروش قرارداد خود را اعمال نمی‌کند و مقدار پرمیوم در اختیار شما به‌عنوان فروشنده اختیار فروش قرار خواهد گرفت. اما اگر قیمت نقدی در زمان سررسید پایین‌تر از قیمت اعمال باشد، فروشنده مجبور است از خریدار، دارایی را به همان قیمت اعمال بخرد. در این صورت مقدار ضرر فروشنده فقط به اندازه مبلغ اعمال خواهد بود.
بیشتر بخوانید: یک دست پوکر: بایدها و نبایدهای اختیار معامله
دامنه سود یا زیان قراردادهای اختیار معامله
دامنه سود یا زیان قراردادهای اختیار معامله به نوع قرارداد و شرایط مختلف بستگی دارد. با توجه به اینکه قراردادهای اختیار به دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند، دامنه سود یا زیان را به ترتیب خواهیم داشت:
اختیار خرید (Call Option)
خریدار اختیار خرید:
سود:
سود خریدار اختیار خرید نامحدود است. هرچه قیمت دارایی پایه (مانند سهام) از قیمت اعمال بالاتر برود، سود خریدار افزایش می‌یابد. سود خریدار برابر است با قیمت نقدی دارایی در بازار منهای قیمت اعمال و منهای قیمت پرمیوم پرداختی برای قرارداد.
زیان:
زیان خریدار محدود به پریمیومی است که برای خرید قرارداد پرداخت کرده است. در بدترین حالت، اگر قیمت دارایی در تاریخ انقضا از قیمت اعمال کمتر شود، خریدار قرارداد را اجرا نمی‌کند و تنها پریمیوم پرداختی را از دست می‌دهد.
فروشنده اختیار خرید:
سود:
سود فروشنده محدود به مقدار پریمیومی است که از خریدار دریافت کرده است.
زیان:
زیان فروشنده نامحدود است. هرچه قیمت دارایی از قیمت اعمال بالاتر برود، فروشنده باید دارایی را فقط به قیمت اعمال بفروشد و در نتیجه، متحمل زیان می‌شود.
اختیار فروش (Put Option)
خریدار اختیار فروش:
سود:
خریدار اختیار فروش زمانی سود می‌کند که قیمت دارایی پایه از قیمت اعمال پایین‌تر باشد. سود خریدار برابر است با:
قیمت پرمیوم ـ قیمت نقدی دارایی ـ قیمت اعمال :سود خریدار
زیان:
زیان خریدار محدود به مقدار پریمیومی است که برای خرید قرارداد پرداخت کرده است. در بدترین حالت، اگر قیمت دارایی در تاریخ انقضا بیشتر از قیمت اعمال باشد، خریدار قرارداد را اجرا نمی‌کند و تنها پریمیوم پرداختی را از دست می‌دهد.
فروشنده اختیار فروش:
سود:
سود فروشنده محدود به مقدار پریمیومی است که از خریدار دریافت کرده است.
زیان:
فروشنده زمانی متضرر می‌شود که قیمت دارایی از قیمت اعمال کمتر شود. در این حالت، فروشنده باید دارایی را به قیمت اعمال بخرد و به قیمت پایین‌تر بفروشد که این می‌تواند منجر به ضرر قابل‌توجهی شود.
بیشتر بخوانید: آشنایی کامل با مدل بلک شولز در معاملات اختیار
کلام پایانی
قرارداد اختیار به‌عنوان ابزارهای مالی پرقدرت نقش کلیدی در مدیریت ریسک و افزایش سودآوری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند. با استفاده هوشمندانه و آگاهانه از این قراردادها، سرمایه‌گذاران می‌توانند از سرمایه خود در برابر نوسانات بازار محافظت کنند، استراتژی‌های متنوعی را برای رسیدن به اهداف مالی خود پیاده‌سازی نمایند و از مزایای اهرم مالی بهره‌مند شوند. بااین‌وجود لازم است همواره با دقت و تحلیل درست، قراردادهای اختیار را معامله کرد تا از ریسک‌های احتمالی کاسته و بهره‌وری سرمایه‌گذاری را افزایش داد.
سوالات متداول
اختیار خرید به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد که یک دارایی را در آینده با قیمت مشخصی بخرد، درحالی‌که اختیار فروش به دارنده آن اجازه می‌دهد دارایی را با قیمت تعیین‌شده بفروشد.
اگر انتظار افزایش قیمت دارایی را دارید، می‌توانید قرارداد اختیار خرید بخرید. در صورتی که قیمت دارایی از قیمت اعمال بیشتر شود، با اجرای قرارداد می‌توانید دارایی را ارزان‌تر خریده و با قیمت بالاتر بفروشید.
فروش اختیار خرید می‌تواند منجر به زیان نامحدود شود، زیرا در صورت افزایش شدید قیمت دارایی، فروشنده مجبور به فروش آن با قیمت اعمال پایین‌تر از بازار خواهد بود.
اگر قیمت دارایی پایه در زمان سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد، خریدار اختیار فروش می‌تواند دارایی را با قیمت بالاتر بفروشد و سود کند.
سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید اختیار فروش، سرمایه خود را در برابر کاهش قیمت بیمه کنند یا با استفاده از استراتژی‌های متنوع، ریسک معاملات خود را کاهش دهند.
