آشنایی با کد به کد در بازار سرمایه ایران
جابه‌جایی‌های مشکوک و معاملات پیچیده در بازار سرمایه، همواره از موضوعات بحث‌برانگیز بوده است. یکی از این روش‌های معاملاتی که توجه بسیاری از تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده، فرآیندی به‌نام کد به کد است. این مفهوم که به‌طور گسترده‌ای در بورس ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، به انتقال سهام بین کدهای معاملاتی مختلف اشاره دارد که بدون تغییر مالکیت واقعی انجام می‌شود.
کد به کد می‌تواند دلایل مختلفی از جمله مدیریت نقدینگی، جلب توجه معامله‌گران یا حتی سفته‌بازی داشته باشد. این فرآیند که پیچیده به‌نظر می‌رسد، می‌تواند تاثیرات عمده‌ای بر روند قیمت سهام و رفتارهای بازار داشته باشد. بااین‌وجود، عدم شفافیت در برخی از این معاملات باعث نگرانی‌هایی درباره سلامت بازار شده است.
این مقاله به بررسی دقیق‌تر مفهوم کد به کد، انواع آن، نقش و تاثیرات آن بر بازار بورس و همچنین، چالش‌ها و فرصت‌هایی که این فرآیند برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد، می‌پردازد. هدف از این نوشتار، ارایه نگاهی جامع به این پدیده و بررسی جنبه‌های مختلف آن در چارچوب بازار سرمایه ایران است.
بخوانید: تاریخچه بورس ایران: نگاهی به مسیر پر فراز و نشیب بازار سرمایه
مفهوم کد به کد در بازار سرمایه
کد به کد به فرآیندی گفته می‌شود که در آن سهام یا اوراق بهادار بین کدهای معاملاتی مختلف جابه‌جا می‌شوند، بدون اینکه تغییر واقعی در مالکیت آن‌ها رخ دهد. این جابه‌جایی معمولا به‌منظور اهداف خاصی مانند مدیریت نقدینگی، ایجاد سیگنال‌های خرید و فروش یا حتی کنترل روند قیمت یک سهم انجام می‌شود.
به‌طورکلی، هر سرمایه‌گذار در بازار بورس ایران یک کد معاملاتی اختصاصی دارد که برای خرید و فروش سهام از آن استفاده می‌کند. فرآیند کد به کد زمانی رخ می‌دهد که یک سرمایه‌گذار یا گروهی از سرمایه‌گذاران، سهام را از کد معاملاتی خود به کد معاملاتی دیگری که در کنترل آن‌هاست، منتقل می‌کنند. این انتقال‌ها قیمت سهم را در ظاهر تحت‌تاثیر قرار می‌دهد یا حجم معاملات به‌صورت غیر عادی افزایش می‌یابد.
انواع کد به کد
در بازار سرمایه، انواع مختلفی از کد به کد وجود دارد که هر کدام با هدف خاصی انجام می‌شوند. انواع کد به کد عبارتند از:
۱- کد به کد حقوقی به حقیقی
این نوع کد به کد زمانی رخ می‌دهد که یک شرکت یا نهاد حقوقی (که معمولا سرمایه بالاتری دارد) سهام خود را به یک یا چند کد حقیقی (اشخاص حقیقی) منتقل می‌کند. اغلب، این نوع انتقال‌ها به‌منظور ایجاد تقاضای مصنوعی یا کنترل روند قیمت انجام می‌شود. گاهی اوقات حقوقی‌ها با فروش سهام به کدهای حقیقی، قصد دارند حجم فروش معاملات را بالا ببرند و جلب توجه کنند.
۲- کد به کد حقیقی به حقیقی
در این حالت، سهام بین کدهای معاملاتی مختلف که همه آن‌ها متعلق به اشخاص حقیقی هستند، جابه‌جا می‌شود. این نوع کد به کد ممکن است به دلایل شخصی مانند مدیریت پرتفوی یا به‌منظور ایجاد سیگنال‌های خرید یا فروش انجام شود. در برخی موارد نیز ممکن است برای بهره‌‌مند شدن از تفاوت‌های موجود در کارمزدها یا مدیریت ریسک استفاده شود.
۳- کد به کد حقیقی به حقوقی
این نوع کد به کد کمتر دیده می‌شود. از طرفی معمولا زمانی رخ می‌دهد که یک شخص حقیقی سهام خود را به یک کد حقوقی منتقل می‌کند. این حالت می‌تواند برای تامین نقدینگی یا انجام معاملات بزرگ‌تر به‌منظور مدیریت بهتر سرمایه انجام شود.
۴- کد به کد حقوقی به حقوقی
در این حالت، جابه‌جایی سهام بین دو نهاد حقوقی انجام می‌شود. این نوع کد به کد بیشتر با هدف‌های استراتژیک مانند تغییر ساختار سهام‌داران یا کنترل قیمت سهم در سطح مشخصی صورت می‌گیرد. معمولا در این نوع کد به کد، حجم بالایی از سهام منتقل می‌شود.
۵- کد به کد بلوکی
در این حالت، جابه‌جایی سهام در قالب معاملات بلوکی انجام می‌شود. این نوع معاملات عموما بین حقوقی‌ها و با حجم بسیار بالا صورت می‌گیرد و می‌تواند اثرات قابل‌توجهی بر روند قیمت و حجم معاملات داشته باشد.
بخوانید: شناسایی ورود پول هوشمند به بورس ایران؛ دیدی نوبرای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای
روش‌های تشخیص کد به کد در بازار سرمایه
تشخیص اینکه یک کد به کد در بازار سرمایه انجام شده، نیاز به دقت و استفاده از برخی ابزارها و روش‌های تحلیلی دارد. برخی از راه‌های شناسایی کد به کد عبارت‌اند از:
۱- بررسی حجم معاملات غیرعادی
وقتی حجم معاملات یک سهم به‌طور ناگهانی و بدون دلیل مشخص افزایش می‌یابد، می‌تواند نشان‌دهنده انجام کد به کد باشد. به‌ویژه اگر حجم معاملات چند برابر میانگین روزانه باشد، احتمال وقوع کد به کد وجود دارد.
۲- تغییرات ناگهانی قیمت
گاهی اوقات تغییرات غیرمعمول قیمت می‌تواند نشان‌دهنده انجام کد به کد باشد. اگر قیمت به‌طور ناگهانی افزایش یا کاهش یابد و سپس به سرعت به حالت اولیه بازگردد، این امر می‌تواند نشانه‌ای از دست‌کاری قیمت باشد.
۳- بررسی نوع معاملات در عمق بازار
در برخی از سیستم‌های معاملاتی و نرم‌افزارهای تحلیل بازار مانند ریز معاملات سایت TSE، امکان مشاهده عمق بازار وجود دارد. در این بخش، می‌توان نوع سفارشات و حجم آن‌ها را بررسی کرد. اگر سفارش‌های بزرگی به‌سرعت وارد و خارج می‌شوند و این عملیات به‌طور مکرر با حجم‌های یکسان تکرار می‌شود، ممکن است کد به کد انجام شده باشد.
۴- تحلیل رفتار سهام‌داران عمده
تحلیل روند خرید و فروش سهام‌داران عمده نیز می‌تواند سرنخ‌هایی از انجام کد به کد باشد. اگر سهام‌داران عمده به‌طور هم‌زمان اقدام به خرید و فروش سهم کنند، احتمال رخ دادن کد به کد وجود دارد.
۵- بررسی معاملات بلوکی
معاملات بلوکی به دلیل حجم بالا و اجرای خارج از ساعت معاملات عادی، می‌توانند نشان‌دهنده وقوع کد به کد باشند. بررسی تاریخچه معاملات بلوکی در سهم می‌تواند اطلاعات مفیدی در این زمینه ارایه دهد.
بخوانید: نقش بورس در تأمین مالی استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوآور
فرصت‌ها و چالش‌های کد به کد
کد به کد و سفته‌بازی فرصت‌‌های سودآوری کوتاه‌مدت ایجاد می‌کنند، به‌ویژه با ایجاد نوسانات مصنوعی قیمت که به سفته‌بازان اجازه می‌دهد از این تغییرات سریع بهره‌‌مند شوند. این روش به آن‌ها امکان می‌دهد با تاثیرگذاری بر بازار، سرمایه‌گذاران دیگر را به پیروی از روندهای ایجادشده ترغیب کنند. اما این فرصت‌ها با ریسک‌های قابل‌توجهی همراه هستند. ریسک‌های قانونی و نظارتی، از دست دادن سرمایه در صورت شناسایی و واکنش بازار و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار، از جمله مهم‌ترین مخاطرات مرتبط با کد به کد و سفته‌بازی هستند. به‌طورکلی، این فرصت‌ها و ریسک‌ها در کنار هم قرار دارند و تصمیم‌گیری درباره استفاده از این روش‌ها باید با دقت و آگاهی کامل انجام شود.
کلام پایانی
اگرچه کد به کد به‌عنوان یک ابزار در شرایط خاص به مدیریت ریسک کمک می‌کند، اما در صورت سوء‌استفاده می‌تواند به کاهش شفافیت و افزایش نوسانات مصنوعی در بازار منجر شود. بنابراین، برای حفظ سلامت و اعتماد در بازار سرمایه، ضروری است که نظارت دقیق‌تر و آگاهی بیشتری از سوی سرمایه‌گذاران و نهادهای نظارتی اعمال شود.
