صندوق سرمایهگذاری و انواع آن در بازار سرمایه
صندوق سرمایهگذاری مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است که فرصت سرمایهگذاری غیرمستقیم را برای سرمایهگذاران به‌وجود می‌آورد.
صندوق سرمایهگذاری (Mutual Fund) مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است که فرصت سرمایهگذاری غیرمستقیم را برای سرمایهگذاران به‌وجود می‌آورد.
این نهاد مالی، به‌منظور مدیریت حرفه‌ای وجوه سرمایهگذاران، با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار، تاسیس شده و تحت نظارت آن سازمان فعالیت می‌نماید. صندوق‌های سرمایهگذاری با ایفای نقش واسطه مالی، تجمیع وجوه سرمایهگذاران و در اختیار داشتن منابع مالی گسترده و با استفاده از دانش و تخصص مدیریت سبد دارایی، تلاش می‌کند، که سرمایهگذاری در بازار را جذاب‌تر کرده و فرصت‌ها و انتخاب‌های بیشتری را با ریسک کمتر و بازدهی بالاتر برای سرمایهگذاران فراهم کند.
بخوانید: همه چیز درباره صندوق سرمایهگذاری
سرمایهگذاری در صندوق سرمایهگذاری از چه طریقی صورت می‌گیرد؟
سرمایهگذاران با خرید واحدهای سرمایهگذاری (Unit)، که کوچکترین جز صندوق‌ها را تشکیل می‌دهد قادر به سرمایهگذاری در صندوق مورد نظر خود هستند.
ارزش خالص دارایی‌های (NAV) صندوق چگونه محاسبه می‌شود؟
ارزش خالص دارایی‌های صندوق از طریق کسر بدهی‌های صندوق از ارزش روز کل پرتفوی (سبد دارایی‌ها) به‌دست می‌آید.
بدهی‌های صندوق – ارزش روز کل پرتفوی = ارزش خالص دارایی‌ها
قیمت صدور یا فروش واحدهای سرمایهگذاری چگونه تعیین می‌شود؟
قیمت صدور یا فروش واحدهای سرمایهگذاری، که بر مبنای خالص ارزش دارایی صدور (NAV صدور) تعیین می‌شود، همواره اندکی بیش از خالص ارزش روز دارایی‌های صندوق به ازای هر واحد سرمایهگذاری است؛ زیرا وجه نقد حاصل از فرایند صدور واحد سرمایهگذاری باید توسط مدیر صندوق به خرید اوراق بهادار جدید اختصاص یابد که به‌طور طبیعی مستلزم پرداخت کارمزد خرید است. برای پرهیز از تحمیل هزینه‌ی معاملات و سایر هزینه‌های احتمالی ورود سرمایه‌گذار جدید به سرمایهگذاران قبلی در واقع به میزان خالص آورده سرمایه‌گذار جدید، واحدهای سرمایهگذاری در اختیار وی قرار می‌گیرد.
قیمت بازخرید یا ابطال واحدهای سرمایهگذاری چگونه تعیین می‌شود؟
قیمت بازخرید یا ابطال واحدهای سرمایهگذاری، بر پایه خالص ارزش دارایی ابطال (NAV ابطال) و با فرض کسر هزینه‌های مربوط به معاملات از بهای فروش دارایی‌های سبد تعیین می‌شود و مبنای خالص پرداخت به شخص قرار می‌گیرد. در واقع، در صورت تمایل سرمایه‌گذار به خروج از صندوق، این اطمینان برای او وجود دارد که پول خود را با کسر هزینه‌های متعارف معاملات دریافت می‌کند.
صندوق سرمایهگذاری چه مزایایی را برای سرمایه‌گذار به همراه دارد؟
صندوق‌های سرمایهگذاری با ایفای نقش واسطه مالی، سرمایهگذاری افراد غیرحرفه‌ای را از حالت مستقیم به غیرمستقیم تبدیل کرده و از این طریق مزایای متعددی را هم برای بازار سرمایه و هم برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کنند. تنوع صندوق‌ها، متناسب با خواسته‌ها و انتظارات سرمایهگذاران گوناگون، مدیریت حرفه‌ای سرمایه، متنوع‌سازی سرمایهگذاری، قابلیت نقدشوندگی بالا، نظارت و شفافیت اطلاعات، صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها از جمله مزایای صندوق‌های سرمایهگذاری هستند.
انواع صندوق‌های سرمایهگذاری کدام‌اند؟
در حال حاضر بیش از ۱۰۰ صندوق سرمایهگذاری در بازار سرمایه ایران فعال است؛ اما در یک تقسیم‌بندی کلی، صندوق‌های سرمایهگذاری در قالب هشت گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند:
- صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت
- صندوق سرمایهگذاری در سهام
- صندوق سرمایهگذاری مختلط
- صندوق سرمایهگذاری شاخصی
- صندوق قابل معامله (ETF)
- صندوق‌های نیکوکاری
- صندوق‌های تأمین مالی
- صندوق‌های اختصاصی بازارگردان
بخوانید: مقایسه صندوق‌های سرمایهگذاری در بازار سرمایه ایران
کلام پایانی
صندوق‌های سرمایهگذاری به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم و کارآمد در بازار سرمایه، فرصت مناسبی برای ورود سرمایهگذاران به بازارهای مالی به‌شکل غیرمستقیم فراهم می‌کنند. این صندوق‌ها با تنوع بالا، مدیریت حرفه‌ای، شفافیت اطلاعات و نقدشوندگی مناسب، گزینه‌ای مطمئن برای افرادی هستند که به‌دنبال سرمایهگذاری با ریسک کنترل‌شده و بازدهی مطلوب هستند. شناخت دقیق انواع صندوق‌ها و نحوه عملکرد آن‌ها می‌تواند به سرمایهگذاران کمک کند تا با آگاهی بیشتر، انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشند و مسیر رشد مالی خود را با اطمینان طی کنند.
بخوانید: راهنمای جامع خرید صندوق سرمایهگذاری در پلتفرم کمان‌دار
سوالات متداول
صندوق سرمایهگذاری نهادی مالی است که با دریافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار، وجوه سرمایهگذاران را جمع‌آوری کرده و در سبدی از سهام، اوراق مشارکت و سایر ابزارهای مالی سرمایهگذاری می‌کند. این صندوق‌ها گزینه‌ای مناسب برای افرادی هستند که تمایل دارند غیرمستقیم و با ریسک کمتر در بازار سرمایه حضور داشته باشند.
از مهم‌ترین مزایای سرمایهگذاری در صندوق‌ها می‌توان به مدیریت حرفه‌ای سرمایه، تنوع دارایی‌ها، کاهش ریسک، قابلیت نقدشوندگی بالا، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، شفافیت اطلاعات و نظارت سازمان بورس اشاره کرد. این مزایا باعث می‌شوند افراد غیرحرفه‌ای نیز بتوانند با آرامش خاطر در بازار سرمایه فعالیت کنند.
NAV یا ارزش خالص دارایی‌های صندوق از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
ارزش روز سبد دارایی‌ها – بدهی‌های صندوق = NAV
این عدد نشان‌دهنده ارزش هر واحد سرمایهگذاری است و مبنای تعیین قیمت صدور و ابطال واحدها قرار می‌گیرد.
بر اساس دسته‌بندی رسمی بازار سرمایه، ۸ نوع صندوق سرمایهگذاری در ایران فعال هستند:
۱. صندوق‌های با درآمد ثابت
۲. صندوق‌های سرمایهگذاری در سهام
۳. صندوق‌های سرمایهگذاری مختلط
۴. صندوق‌های شاخصی
۵. صندوق‌های قابل معامله (ETF)
۶. صندوق‌های نیکوکاری
۷. صندوق‌های تأمین مالی
۸. صندوق‌های اختصاصی بازارگردان
هرکدام از این صندوق‌ها ویژگی‌ها و سطح ریسک متفاوتی دارند.
قیمت صدور واحدها بر پایه NAV صدور است که کمی بالاتر از NAV خالص دارایی‌هاست، زیرا شامل کارمزد خرید اوراق جدید نیز می‌شود.
قیمت ابطال نیز بر اساس NAV ابطال محاسبه می‌شود و شامل کسر هزینه‌های فروش دارایی‌های سبد است. در هر دو حالت، سرمایه‌گذار می‌تواند با اطمینان از سازوکار شفاف، ورود یا خروج خود را مدیریت کند.
