سرمایهگذاری چیست و چه چیزی باید در مورد آن بدانید
تصور کنید ده میلیون تومان پول دارید. دو انتخاب پیش روی شماست. میتوانید پول را همین الان خرج کنید؛ یک جفت کفش شیک بخرید و از پوشیدن آن لذت ببرید. یا پولتان را سرمایهگذاری کنید؛ سهام، صندوق یا اوراق قرضه بخرید. این کار ممکن است در کوتاهمدت به شما رضایت فوری ندهد، اما در بلندمدت برایتان سودآور خواهد بود. برای مثال، اگر این پول را در یک حساب با نرخ بهره سالانه ده درصد سرمایهگذاری کنید، پس از یک سال، ۱۱ میلیون تومان خواهید داشت.

تعریف سرمایهگذاری
سرمایهگذاری یعنی شما پول خود را بهجای خرج کردن، در جایی قرار دهید که در آینده برایتان سود بیشتری به همراه داشته باشد. این سود میتواند بهصورت افزایش ارزش پول، سود تقسیمی یا درآمد حاصل از سرمایهگذاری باشد.
سرمایهگذاری کمک میکند تا پول شما بهمرور زمان افزایش یابد. همچنین، این امکان را تا در بلندمدت به اهداف مالی بزرگی که دارید برسید؛ مانند خرید خانه، پرداخت هزینه تحصیل فرزندان، شروع یک کسبوکار جدید یا بازنشستگی راحتتر. به همین دلیل، انتخاب نوع سرمایهگذاری و مدیریت درست آنها امری بسیار حیاتی است.
اهمیت و نقش سرمایهگذاری در زندگی مالی
سرمایهگذاری نقش بسیار مهمی در زندگی مالی افراد دارد و تاثیرات عمدهای بر وضعیت اقتصادی و امنیت مالی آنها میگذارد. با سرمایهگذاری مناسب، افراد میتوانند ثروت خود را افزایش دهند و از تاثیرات منفی تورم بر ارزش پول خود جلوگیری کنند. سرمایهگذاری به افراد امکان میدهد تا درآمد خود را تنوع ببخشند. همچنین، به منابع درآمدی متعددی دست یابند. بدین ترتیب، میتوانند از وابستگی به یک منبع درآمد کاسته و ریسکهای مالی را کاهش دهند.
از دیگر مزایای سرمایهگذاری، تامین مالی آینده و ایجاد امنیت اقتصادی برای دوران بازنشستگی و شرایط غیرقابل پیشبینی است. سرمایهگذاری مناسب و مدیریتشده، درآمدی پایدار و مطمئن برای آینده ایجاد میکند، بهطوریکه افراد میتوانند بدون نگرانی از مشکلات مالی، زندگی راحتتری داشته باشند. از طرفی، سرمایهگذاری کمک میکند تا اهداف مالی بلندمدت خود را محقق کنند. با برنامهریزی دقیق و سرمایهگذاری منظم، بهطورقطع دستیابی به اهداف بزرگ مالی امکانپذیر خواهد بود.
اصول و مفاهیم سرمایهگذاری
در سرمایهگذاری، اصول و مفاهیم پایهای وجود دارند که درک و بهکارگیری آنها برای موفقیت در این حوزه ضروری است. این اصول به سرمایهگذاران کمک میکنند تا تصمیمات بهتری بگیرند و ریسکها را مدیریت کنند. در ادامه به توضیح کامل این اصول و مفاهیم میپردازیم:
۱- افق زمانی سرمایهگذاری
افق زمانی به مدت زمانی اشاره دارد که سرمایهگذار قصد دارد سرمایهگذاری خود را نگه دارد. سرمایهگذاریهای کوتاهمدت (کمتر از یک سال) نیازمند داراییهایی با نقدینگی بالا هستند، درحالیکه سرمایهگذاریهای بلندمدت (بیش از یک سال) میتوانند شامل داراییهایی با ریسک بالاتر باشند و در طول زمان احتمال بازدهی بیشتری دارند.
۲- ریسک و بازده
ریسک:
به احتمال وقوع زیان یا نوسانات منفی در سرمایهگذاری اشاره دارد. انواع مختلفی از ریسک وجود دارد؛ از جمله ریسک بازار، ریسک اعتبار، ریسک نقدینگی و ریسک نرخ بهره.
بازده:
به میزان سود یا زیانی که از سرمایهگذاری بهدست میآید، اشاره دارد. بازده میتواند شامل سود سرمایه، سود تقسیمی و سایر درآمدهای حاصل از سرمایهگذاری باشد.
۳- تنوعبخشی
تنوعبخشی به معنی توزیع سرمایه در بین داراییها و ابزارهای مالی مختلف است تا ریسک کلی سبد سرمایهگذاری کاهش یابد. با تنوعبخشی، میتوان اثر نوسانات منفی (زیان) یک دارایی را با عملکرد مثبت (سود) داراییهای دیگر جبران کرد. بهعنوان مثال، میتوان در سهام، اوراق قرضه، املاک و طلا سرمایهگذاری کرد تا ریسک کلی کاهش یابد.
بخوانید: پرتفوی چیست؛ نگاهی به مفهوم و انواع
۴- نقدینگی
نقدینگی به قابلیت تبدیل سریع و آسان دارایی به پول نقد، بدون کاهش قابلتوجه در ارزش آن اشاره دارد. داراییهایی مانند سهام و اوراق قرضه نقدینگی بالاتری دارند، درحالیکه املاک و مستغلات نقدینگی کمتری دارند. سرمایهگذاران باید در نظر داشته باشند که به چه میزان نقدینگی نیاز دارند و سرمایهگذاریهای خود را براساس آن تنظیم کنند.
بخوانید: تحلیل روند رشد نقدینگی و اثرات آن بر تورم و بورس
مراحل شروع سرمایهگذاری
شروع سرمایهگذاری میتواند یک فرآیند پیچیده بهنظر برسد، اما با دنبال کردن یک رویکرد سیستماتیک و منظم، میتوان این فرآیند را سادهتر و موثرتر کرد. در زیر، مراحل شروع سرمایهگذاری به ترتیب توضیح داده شده است:
۱- تعیین اهداف مالی
ابتدا مشخص کنید که چرا میخواهید سرمایهگذاری کنید. پاسخ این چرایی میتواند خرید خانه، تامین هزینههای تحصیل، گذراندن دوران بازنشستگی راحت یا حتی سفرهای تفریحی باشند.
بخوانید: ژورنال معاملاتی چیست و چگونه تدوین میشود؟
۲- ارزیابی وضعیت مالی فعلی
باید وضعیت مالی فعلی خود را ارزیابی کنید تا بدانید چه مقدار پول میتوانید به سرمایهگذاری اختصاص دهید. یعنی لیستی از داراییها و بدهیهای خود را تهیه کنید. درآمدها و هزینههای ماهانه محاسبه کنید و درنهایت، تعیین کنید چه مقدار از درآمدتان را میتوانید بهصورت ماهانه یا یکجا برای سرمایهگذاری کنار بگذارید.
۳- تعیین تحمل ریسک
آستانه تحمل ریسک خود را بشناسید؛ زیرا این امر بر نوع سرمایهگذاریهایتان تاثیرگذار است. پیش از سرمایهگذاری به یک سوال پاسخ دهید؛ چقدر میتوانم زیان ببینم، بدون اینکه نگران شوم؟
بخوانید: مدیریت ریسک چگونه به معاملهگر کمک میکند؟
۴- انتخاب افق زمانی سرمایهگذاری
افق زمانی سرمایهگذاری شما باید مشخص باشد؛ زیرا تاثیر زیادی بر نوع سرمایهگذاریهایی که انتخاب میکنید، خواهد داشت. برای اهداف کوتاهمدت (کمتر از یک سال)، از سرمایهگذاریهای با نقدینگی بالا و ریسک کمتر استفاده کنید. برای اهداف بلندمدت (بیش از یک سال)، میتوانید ریسک بیشتری بپذیرید و از سرمایهگذاریهای با بازده بالاتر بهره ببرید.
۵- تحقیق و یادگیری
پیش از سرمایهگذاری باید اطلاعات کافی درمورد بازارها و ابزارهای مختلف سرمایهگذاری کسب کنید. در این راستا، میتوانید بهصورت مستقل اقدام به یادگیری کنید یا در دورههای آموزشی شرکت کنید. لازم به ذکر است که پلتفرم آموزشی کمانپلاس نیز یکی از منابع مهم برای یادگیری گامبهگام در مسیر سرمایهگذاری است.
۶- انتخاب نوع سرمایهگذاری
براساس اهداف مالی، تحمل ریسک و افق زمانی، نوع سرمایهگذاریهای مناسب خود را انتخاب کنید. یعنی بین انواع داراییها مانند سهام، اوراق قرضه، املاک، طلا و غیره، هر کدام که با ویژگیهای مالی شما سازگارتر است را انتخاب کنید. همچنین، جهت تنوع بخشیدن به سرمایهگذاری و کاهش ریسک، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و ETFها را بررسی کنید. درنهایت، برای اطمینان کامل از مسیری که برای سرمایهگذاری تعیین کردهاید با مشاور مالی مشورت کنید تا بهترین گزینهها را انتخاب کنید.
بخوانید: بهترین سرمایهگذاری با ۱ میلیارد تومان
انواع سرمایهگذاری
سرمایهگذاریها به روشهای مختلفی انجام میشوند که هر کدام دارای ویژگی، معایب و مزایای خودشان هستند. در ادامه به توضیح کامل هر کدام از آنها میپردازیم:
۱- سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم
سرمایهگذاری مستقیم:
در این نوع سرمایهگذاری، فرد بهطور مستقیم یک دارایی را خریداری میکند. بهعنوان مثال، خرید سهام یک شرکت در بورس یا خرید یک ملک، سرمایهگذاری مستقیم محسوب مي شود.
سرمایهگذاری غیرمستقیم:
در این نوع سرمایهگذاری، فرد از طریق واسطهها سرمایهگذاری میکند. بهطور مثال، سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک که مدیریت داراییها بر عهده متخصصان مالی است، از نوع سرمایهگذاری غیرمستقیم است.
۲- سرمایهگذاری کوتاهمدت و بلندمدت
سرمایهگذاری کوتاهمدت:
این نوع سرمایهگذاریها برای دورههای زمانی کوتاهمدت (کمتر از یک سال) طراحی شدهاند. برای مثال، خرید اوراق قرضه کوتاهمدت یا سهام با نوسانات بالا از نوع سرمایهگذاری کوتاهمدت هستند.
سرمایهگذاری بلندمدت:
سرمایهگذاریهایی که برای دورههای طولانیتر (بیشتر از یک سال) در نظر گرفته میشوند. مانند سرمایهگذاری در بازار سهام برای مدت طولانی یا خرید و نگهداری ملک به منظور افزایش ارزش آن در آینده، یک نوع سرمایهگذاری بلندمدت هستند.
۳- سرمایهگذاری در املاک و مستغلات
خرید و فروش املاک و مستغلات به عنوان یکی از روشهای متداول سرمایهگذاری با سرمایه بالا محسوب میشود. این نوع سرمایهگذاری شامل خرید مسکن، زمین، ساختمانهای تجاری یا صنعتی است. معمولا ارزش املاک در طول زمان افزایش مییابد و میتواند درآمد اجارهای نیز ایجاد کند. در کشورهای توسعهیافته به املاک با دید سرمایهگذاری نگاه نمیشود. اما در کشور ما که طی یک دهه ارزش مسکن تا ۴۰۰ درصد افزایش پیدا کرده، املاک و مستغلات نوعی سرمایهگذاری محسوب میشود.
۴- سرمایهگذاری در طلا و صندوقهای طلا
خرید طلا و صندوقهای طلا یکی از روشهای حفظ ارزش پول در برابر تورم و نوسانات اقتصادی است. این نوع سرمایهگذاری معمولا در دورههای بیثباتی اقتصادی محبوبیت بیشتری پیدا میکند. بهدلیل بازدهی بالای صندوقهای طلا، رقابت بین صندوقها و حفظ امنیت دارایی، در دهه اخیر این صندوقها مورد توجه عموم سرمایهگذاران قرار گرفته است.
۵- سرمایهگذاری در بازار آزاد خودرو
سرمایهگذاری در بازار خودروها شامل خرید خودروهای جدید یا دست دوم با هدف فروش مجدد آنها است. فرآیند سرمایهگذاری در این بازار عبارت است از: تحلیل بازار خودرو، پیدا کردن خودروهای با ارزش، تعمیر و نگهداری آنها و درنهایت، فروش آنها به قیمتی بالاتر از هزینه خرید اولیه. سرمایهگذاران میتوانند خودروهای جدید و دست دوم را با توجه به تحلیل بازار و نیازهای مشتریان خریداری کنند و آنها را با سود بفروشند. یکی از چالشهای مهم صنعت خودروسازی دانش فنی خودرو است. سرمایهگذار باید اطلاعات کافی راجع به دانش فنی خودرو و بازار مناسب فروش داشته باشد. در غیر اینصورت سرمایهگذاری در این بازار مناسب نخواهد بود.
۶- سپردهگذاری در بانک
سپردهگذاری در بانک، یکی از محافظهکارانهترین روشهای سرمایهگذاری شناخته میشود. بانکها بهعنوان موسسات مالی معتبر، در قبال سپردههای سرمایهگذاران متعهد میشوند که داراییهای آنها را حفظ و به موقع برگردانند. پولهای سپردهگذاریشده در بانک به راحتی قابل دسترسی هستند و عموما بدون نیاز به زمان یا هزینه اضافی قابل برداشتاند. بسیاری از بانکها برای سپردهگذاریها سود ثابت ارائه میدهند. این سودها معمولا به نسبت تورم و نرخ بهره در بازار بانکی تعیین میشود. لازم به ذکر است که در مقابل انواع روشهای سرمایهگذاری که پیشتر اشاره شد، سپردهگذاری در بانک، صرفا برای افراد کمریسکی که به دنبال سود بالا نیستند، مناسب است.
بخوانید: پنج قانون ساده برای سرمایهگذاری هوشمندانه
۷- سرمایهگذاری در بازارهای مالی
الف: سهام:
خرید سهام یک شرکت به معنای مالکیت جزئی در آن شرکت است. سهام میتواند بازده بالایی داشته باشد، اما ریسک آن نیز بالاست.
ب- اوراق قرضه:
اوراق بدهی هستند که توسط شرکتها یا دولتها منتشر میشوند و به سرمایهگذاران سود پرداخت میکنند. بهطور کلی، ریسک اوراق قرضه نسبت به سهام کمتر است.
ج- صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و صندوقهای قابل معامله (ETF):
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک صندوقهایی هستند که وجوهی را از سرمایهگذاران جمعآوری میکنند و در مجموعهای از اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه یا ابزارهای دیگر سرمایهگذاری میکنند. مدیریت این صندوقها بر عهده متخصصان مالی است.
ETFها شبیه به صندوقهای سرمایهگذاری مشترک هستند، اما مانند سهام معامله میشوند. این صندوقها امکان تنوعبخشی بالا و هزینههای معاملاتی کم را فراهم میکنند.
د- ارزهای دیجیتال:
سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال یکی از روشهای جدید و محبوب در دنیای مالی است که به دلیل پتانسیل بازدهی بالا و فناوری نوین بلاکچین مورد توجه بسیاری از سرمایهگذاران قرار گرفته است. در ادامه به بررسی روشهای مختلف سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال پرداختهایم:
خرید و نگهداری:
به معنی خرید ارزهای دیجیتال و نگهداری آنها به مدت طولانی به امید افزایش ارزششان در آینده است. این روش برای سرمایهگذاران بلندمدت مناسب است، زیرا نیازی به نظارت مداوم بر بازار نیست. از چالشهای مهم این روش میتوان تحمل نوسانات بالای قیمت و کاهش شدید ارزش دارایی در بلندمدت را نام برد.
معاملهگری روزانه:
این نوع معاملهگری به خرید و فروش ارزهای دیجیتال در طول یک روز با هدف کسب سود از نوسانات کوتاهمدت قیمت اشاره دارد. از مزایای این روش میتوان امکان کسب سریع سود و استفاده از نوسانات روزانه برای افزایش سرمایه را نام برد. از چالشهای مهم معاملهگری روزانه، نوسانات بسیار شدید بازار و امکان از دست دادن سرمایه در عرض چند ثانیه است.
استیکینگ:
این روش به معنی نگهداری ارزهای دیجیتال در کیف پول یا پلتفرمهای خاص به منظور کسب پاداش است.کسب درآمد غیرفعال یکی از مزیتهای این روش محسوب میشود و نگهداری بلندمدت دارایی در کیف پول و احتمال کم شدن ارزش دارایی بهدلیل نوسانات قیمت ارز از چالشهای آن به حساب میآید.
بخوانید: آشنایی با بازار ارزهای خارجی فارکس (FOREX)
و- بازار ارزهای خارجی:
بازار ارزهای خارجی یا بازار فارکس، یکی از بزرگترین و پویاترین بازارهای مالی جهان است. فارکس به معاملهگران این امکان را میدهد تا ارزهای مختلف را با یکدیگر مبادله کنند و از نوسانات قیمتی این ارزها سود ببرند. در ادامه به توضیح روشهای مختلف سرمایهگذاری در بازار فارکس پرداختهایم:
معاملات روزانه:
به معنی خرید و فروش ارزها در طول یک روز با هدف کسب سود از نوسانات کوتاهمدت قیمت است. مزایای این روش شامل امکان کسب سریع سود و استفاده از نوسانات روزانه برای افزایش سرمایه است.
معاملات اسکالپینگ:
نوعی معاملهگری روزانه است که شامل خرید و فروش سریع ارزها در بازههای زمانی کوتاه (چند ثانیه تا چند دقیقه) برای کسب سودهای کوچک مکرر است. این روش چالشهایی از جمله کارمزدهای معاملاتی بالا به دلیل تعداد زیاد معاملات را دارد.
معاملات بلندمدت:
به معنی نگهداری معاملات برای چند ماه یا چند سال با هدف بهرهبرداری از روندهای بلندمدت بازار است. مزیت این روش شامل نظارت کمتر و تحلیل بلندمدت و کسب سودهای خوب و بزرگ از روندهای بلندمدت است.
بخوانید: انواع سبکهای معاملاتی و نحوه انتخاب آنها
اشتباهات رایج در سرمایهگذاری
اشتباهات رایج در سرمایهگذاری میتواند برای معاملهگران تازهکار دردسرساز شود. البته هر از گاهی گریبان معاملهگران حرفهای را نیز میگیرد. این اشتباهات، افت سرمایه و ضرر مالی را در پی دارند. در ادامه به توضیح برخی از این اشتباهات پرداختهایم:
۱- عدم تعیین اهداف مالی و زمانی مشخص
عدم تعیین اهداف مالی و زمانی مشخص میتواند باعث شود که سرمایهگذاران تصمیمات نادرستی بگیرند و در نتیجه، متضرر شوند.
۲- ترس از ریسک و عدم تحمل آن
برخی سرمایهگذاران از ریسک میترسند. از این رو به دنبال سرمایهگذاری کم ریسک و بازده بالا هستند که این امر ممکن است به کاهش قابل توجه بازده منجر شود.
۳- عدم تنوعبخشی مناسب
عدم تنوعبخشی و سرمایهگذاری فقط در یک نوع دارایی میتواند باعث افزایش ریسک و مشکلات مالی شود. پیشتر توضیح دادیم که سرمایهگذاری در انواع صندوقها، یکی از راههای کاهش ریسک است. در مقالات دیگر مفصل به بررسی انواع صندوقها پرداختهایم.
۸- عدم مشاوره با مشاور مالی حرفهای
عدم مشاوره با مشاور مالی حرفهای ممکن است موجب شود که سرمایهگذاران به انجام تصمیمات نادرست و ضرر مالی دچار شوند.
روشهای تحلیل و ارزیابی سرمایهگذاری
در سرمایهگذاری، استفاده از روشهای تحلیل و ارزیابی صحیح به سرمایهگذاران کمک میکند تا تصمیمات بهتری درمورد سرمایهگذاری خود بگیرند. در زیر به برخی از مهمترین روشهای تحلیل و ارزیابی سرمایهگذاری اشاره شده است:
۱- تحلیل بنیادی:
تحلیل بنیادی معمولا برای سرمایهگذاری بلندمدت و انتخاب سهام استفاده میشود. سرمایهگذاران با استفاده از این روش میتوانند ارزش واقعی شرکتها را بررسی کرده و سهامی را انتخاب کنند که قیمتشان نسبت به ارزش واقعی، منطقی بهنظر میرسد. درآمد و سودآوری شرکت، رشد فروش و سود، نقدینگی و بدهیهای شرکت، موقعیت رقابتی شرکت در صنعت و مدیریت شرکت و سیاستهای آن، از جمله عواملی هستند که در تحلیل بنیادی بررسی میشوند.
۲- تحلیل تکنیکال:
تحلیل تکنیکال معمولا برای تصمیمگیریهای کوتاهمدت و نقاط ورود و خروج بهکار میرود. این روش بیشتر بر روی تاریخچه قیمت و حجم معاملات تمرکز دارد تا بر پیشبینی حرکات آینده قیمت. در تحلیل تکنیکال اغلب نمودارهای قیمتی مانند نمودارهای شمعی یا خطی، حجم معاملات، شاخصهای تکنیکی (اندیکاتور) مانند میانگین متحرک، RSI، MACD، الگوهای قیمتی مانند سر و شانه مورد توجه قرار میگیرند.
کلام پایانی
سرمایهگذاری یک فرآیند مهم و پیچیده است که نیازمند آگاهی، تحلیل و استراتژی مناسب است. انتخاب روشهای صحیح تحلیل، تعیین اهداف مالی مشخص، مدیریت ریسک و بازدهی بهینه و ایجاد تنوع در پرتفوی سرمایهگذاری، از عوامل کلیدی برای دستیابی به موفقیت در بازارهای مالی هستند. با این رویکردهای صحیح، سرمایهگذاران میتوانند در طولانیمدت به دستیابی به اهداف مالی خود نزدیکتر شوند و ریسکهای مالی را به حداقل برسانند.
سوالات متداول
سرمایهگذاری یعنی بهجای خرج کردن پول، آن را در داراییهایی قرار دهیم که در آینده برای ما سود و بازدهی داشته باشند. این کار نقش مهمی در رشد ثروت، مقابله با تورم و تامین امنیت مالی در بلندمدت دارد.
برای شروع سرمایهگذاری باید ابتدا اهداف مالی خود را تعیین کنید، وضعیت مالی فعلیتان را ارزیابی کنید، آستانه تحمل ریسکتان را بشناسید، افق زمانی را مشخص کنید و در نهایت با تحقیق و آموزش، نوع مناسب سرمایهگذاری را انتخاب نمایید.
روشهای سرمایهگذاری شامل سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم، کوتاهمدت و بلندمدت، املاک، طلا، بازار سرمایه، سپرده بانکی، ارز دیجیتال و بازار خودرو میشوند. انتخاب بهترین روش به میزان ریسکپذیری، هدف مالی و افق زمانی شما بستگی دارد.
ریسک یعنی احتمال زیان یا نوسان در ارزش داراییها، و بازده به میزان سود بهدستآمده از سرمایهگذاری گفته میشود. رابطهای مستقیم بین این دو وجود دارد؛ یعنی سرمایهگذاریهایی با ریسک بیشتر، معمولا بازده بالاتری نیز دارند.
از جمله اشتباهات رایج میتوان به عدم تعیین اهداف مالی مشخص، ترس بیش از حد از ریسک، تنوع ندادن به سبد سرمایهگذاری و مشورت نکردن با مشاور مالی حرفهای اشاره کرد. آگاهی از این موارد به کاهش زیان و موفقیت در سرمایهگذاری کمک میکند.