ترس، ماهیت ترس و تاثیر آن در معامله‌گری

نقش احساست در معامله‌گری و در زندگی بر کسی پوشیده نیست. همه ما در مراحل یا موقعیت‌های مختلف، احساست منفی و مثبت بسیار زیادی را تجربه می‌کنیم. احساس ترس به‌خودی‌خود، احساس بدی محسوب نمی‌شود؛ در واقع، یک واکنش طبیعی به شرایط ریسک و عدم قطعیت است: همان شرایطی که در بازارهای مالی همیشه حاکم است.

نقش احساست در معامله‌گری و در زندگی بر کسی پوشیده نیست. همه ما در مراحل یا موقعیت‌های مختلف، احساست منفی و مثبت بسیار زیادی را تجربه می‌کنیم. احساس ترس به‌خودی‌خود، احساس بدی محسوب نمی‌شود؛ در واقع، یک واکنش طبیعی به شرایط ریسک و عدم قطعیت است: همان شرایطی که در بازارهای مالی همیشه حاکم است.

 اینکه ترس دوست‌ ما باشد یا دشمن‌مان، بستگی به این دارد که ارباب آن باشیم یا برده‌اش. اگه برده‌اش شویم آن‌قدر قوی می‌شود که فکر کردن را برامان سخت یا حتی غیرممکن می‌کند. در چنین شرایطی یا نمی‌توانیم تصمیم بگیریم یا تصمیماتی که می‌گیریم تصمیمات خوبی نخواهند بود. بنابراین، اگر معامله‌گر بر ترس خود غلبه نکند، دچار واکنش‌های نامناسب مانند واکنش جنگ و گریز می‌شود و نمی‌تواند سوددهی مستمر را تجربه کند.

منشاء احساس ترس در معاملات

احساس ترس از سه منبع نشات می‌گیرد:

تجربیات جدید

شیرجه زدن در کار جدید و تمرین کردن، بهترین روش برای برطرف کردن ترسِ ناشی از تجربیات جدید است. برای مثال، یک معامله‌گر باید ابتدا با حجم کم یا تعداد قراردادهای پایین، معاملات بسیار زیادی را انجام دهد. لازم به ذکر است که انجام تمرینات ذهنی نیز می‌تواند بسیار مفید باشد.

ترس‌های غیرمنطقی

ترس از موقعیت‌هایی که یا خطر ندارند یا خطر بسیار کمی دارند، اما در ذهن فرد بیش‌ازحد بزرگ شده‌اند، باعث ایجاد ترس‌های غیرمعقول می‌شوند. این نوع ترس‌ها را می‌توان به کمک دو روش اثربخش از بین برد:

• حساسیت‌زدایی منظم: در این روش فرد را به تدریج با ترس خود روبه‌رو می‌کنند.
• غرق کردن: روش غرق کردن با غافل‌گیر کردن مکانیسم واکنش احساسی رخ می‌دهد. ایده اصلی این است که بدن تا ابد نمی‌تواند مضطرب بماند؛ بنابراین، با غرق کردن بدن با محرک‌هایی که باعث ترس می‌شوند، درنهایت بیمار دوباره احساس آرامش می‌کند.

ترس واقعی

ترس‌های واقعی ریشه‌های عمیقی دارند که باید بررسی شوند. ترس ناشی از تجربیات جدید و ترس‌های غیرمنطقی را به راحتی می‌توان حذف کرد. ما باید انرژی‌ خود را صرف شناخت ترس‌های منطقی و دلایل پشت آن‌ها کنیم. چند نمونه ترس واقعی عبارت است از:

• ترس از جا ماندن یا از دست دادن فرصت
• ترس از ضرر کردن
• ترس از اشتباه
• ترس از شکست

ترس از جاماندن

وقتی ترس از جا ماندن یا از دست دادن فرصت که به آن فومو گفته می‌شود، در فرد شکل بگیرد، نمی‌تواند تصمیمات درست و معقول بگیرد. معامله‌گرانی که درگیر فومو هستند، خصوصیات خاصی دارند. برای اینکه ببینید شما نیز درگیر این نوع ترس در معاملات هستید یا نه، خود را در موقعیت‌هایی که در ادامه آمده‌اند تصور کنید و به احساس خود توجه کنید:

• آیا هنگامی‌که یک موقعیت معاملاتی را از دست داده‌اید، احساس می‌‌کنید مجبور هستید برای جبران آن، به سرعت و بدون تحلیل درست وارد معامله بعدی شوید.
• هنگامی‌که یک خبر خاص منتشر می‌شود یا یک حرکت شارپ در بازار رخ می‌دهد، چه احساسی پیدا می‌کنید؟ آیا احساس می‌کنید که اگر معامله‌ای نگیرید، پشیمان خواهید شد و به‌جای تحلیل دقیق و پیروی از استراتژی، عجولانه تصمیم می‌گیرید.
• پس از رخ دادن چند ضرر پشت‌سرهم درگیر چه احساسی می‌شوید؟ آیا احساس خشم یا اضطراب به سراغ‌تان می‌آید و به سرعت معامله‌ دیگری را انجام می‌دهید؟
• احساس‌تان در مواقعی که قیمت به سقف یا کف نزدیک شده است چیست؟

رهایی از فومو

وقتی متوجه شدید که دچار ترسِ از دست دادن هستید، اولین اقدام برای کنترل آن این است که علت‌های پشت این ترس را شناسایی کنید و روی آن‌ها کار کنید. عوامل و دلایل بسیاری زیادی وجود دارند که موجب بروز فومو در فرد می‌شوند. در ادامه به چند مورد اشاره شده است:

• عدم اعتماد‌به‌نفس: اعتماد‌به‌نفس پایین موجب می‌شود که برای فرار از احساس حماقت یا خجالت ناشی از جا ماندن یا از دست دادن فرصت، دست به عمل ناگهانی بزنید.
• کمال‌پرستی: افراد کمال‌گرا می‌خواهند هیچ فرصتی را از دست ندهند. یک معامله‌گر کمال‌گرا می‌خواهد از تمام حرکات بازار سود کسب کند.
• خشم: فرد مدیریت خشم ندارد. برای جبران ضرر، معامله‌گر درگیر انگیزه خشمگینانه می‌شود و براساس این انگیزه تصمیم می‌گیرد و اقدام می‌کند.
• ترس از اشتباه کردن: مغز، جا ماندن از بقیه را یک اشتباه در نظر می‌گیرد. بنابراین، برای فرار از خودسرزنشی و خودانتقادی دست به عمل بدون فکر می‌زند.

بیشتر بخوانید: شهود و نحوه استفاده از آن در معامله‌گری

ترس از اشتباه

بزرگ‌ترین نوع ترس در معاملات، ترس از اشتباه کردن است. هیچ معامله‌گری (در واقع هیچ انسانی) دوست ندارد اشتباه کند. اشتباه باعث پایین آمدن اعتمادبه‌نفس می‌شود. گویی هویت فرد بسته به معامله‌ای است که انجام می‌دهد.

دلایل ترس از اشتباه

در اصل ترس از اشتباه کردن بدین معناست که معامله‌گر از یادگیری می‌ترسد و در برابر آموختن موارد جدید، حالتی تدافعی دارد. علاوه‌براین سه دلیل عمده شکل‌گیری این نوع ترس عبارت است از:

• کمال‌گرایی
• کنترل‌گری
• گذراندن یک دوره‌ طولانی از خودانتقادی یا مورد سرزنش واقع شدن از سمت دیگران

ترس از ضرر کردن

پول از دست دادن و ضرر کردن به قدری سخت و دردناک است که تصور کردنش نیز برای برخی افراد ترسناک است، چه برسد به رخ دادن آن. دردی که افراد در اثر از دست دادن پول متحمل می‌شوند، شبیه به از دست دادن یک فرد نزدیک است و تا مراحل سوگ طی نشود، حال بهتری را تجربه نخواهند کرد.

ضررگریزی در اصل محافظتی در برابر درد ناشی از ضرر کردن است که به‌طور ناخودآگاه اتفاق می‌افتد. معامله‌گر از ضرر اجتناب می‌کند تا دچار درد نشود. غافل از اینکه این سوگیری یک مانع مهم در مسیر معامله‌گری او است و تا از آن عبور نکند، نمی‌تواند موفق شود.

موضوع این است که رنج ناشی از ضرر کردن ممکن است هیچ‌گاه به‌طور کامل از بین نرود. این امر می‌تواند هم خوب باشد و هم بد؛ بستگی به ذهنیت و طرز فکر معامله‌گر دارد. اگر پس از آن باعث شود که حواس خود را بیشتر جمع کند و تصمیمات خوب و آگاهانه‌ای بگیرد، این رنج نوعی گنج به حساب می‌آید. لازم است بپذیریم که درد یک مشکل نیست. درد فقط درد است. باید با حضور درد، سرسختانه به مسیر خود ادامه بدهیم. اما برخی معامله‌گران سرسختی لازم را ندارند. آن‌ها قبل از دوران معامله‌گری، ضرر را تجربه نکرده‌اند. برای مثال در مدرسه، دانشگاه یا محیط کار با چالش خاصی مواجه نبوده‌اند و برعکس، تعریف و تمجید بسیار زیادی نیز دریافت کرده‌اند؛ از این رو اکنون در معامله‌گری، پذیرش اینکه متضرر شدن جزیی از این حرفه‌ است برایشان بسیار سخت خواهد بود.

دلایل ترس از ضرر کردن

برای پیدا کردن علت این نوع ترس، اولین سوالی که باید از خود بپرسید این است که: ضرر کردن چه چیزی را به من نشان می‌دهد؟ البته، به احتمال زیاد اولین جوابی که به ذهن‌تان خطور می‌کند حول محور پول می‌چرخد. اما اگر کمی بیشتر فک کنید متوجه خواهید شد که مساله فراتر از پول و از دست دادن سرمایه است. پول به ما نشان می‌دهد که چیز دیگری در خطر است. در واقع، پول نشان‌دهنده:

• توانایی حمایت از خانواده و تحقق آرزوهاست.
• تبدیل شدن به یک معامله‌گر تمام‌وقت است.
• لایق بودن است؛ با پول می‌توانید به کسانی که به شما ایمان ندارند، ثابت کنید که در اشتباه هستند.
• وضعیت زندگی یا احساس شایستگی بین همسالان‌ فرد است.
• کنترل داشتن بر اوضاع است.

ترس از شکست

ترس از شکست خوردن، باعث می‌شود فرصت‌های مهم زندگی‌ را از دست بدهیم. ترس از شکست مقابل ترس از جا ماندن است. شکست برای هر معامله‌گر معنای متفاوتی دارد. برای مثال، لمس حد ضرر ممکن است از دید یک معامله‌گر شکست محسوب شود، اما برای دیگری از دست دادن کل سرمایه معاملاتی شکست باشد.

ناگفته نماند که “ترس از شکست” لزوما چیز بدی نیست؛ زیرا می‌تواند انگیزه‌ای برای تلاش بیشتر در جهت رسیدن به موفقیت باشد و کمک می‌کند که معامله‌گر مدیریت ریسک و سرمایه را رعایت کند. اما در بسیاری مواقع، موجب می‌شود که در عملکردمان اختلال ایجاد شود. برای مثال باعث می‌شود:

• حجم معامله را خیلی پایین در نظر بگیریم.
• به دنبال شرایط بی‌نقص برای ورود به معامله باشیم.
• موقع ورود به معامله یا خروج از آن، مغز فریز شود و نتوانیم کاری انجام بدهیم.

این‌جاست که باید به دنبال راه‌حل اساسی باشیم و روی مشکل زیربنایی که وجود دارد کار کنیم.

دلایل ترس از شکست

• کمال‌پرستی و بالا بودن انتظار از خود
• یادآوری مداوم شکست‌های گذشته
• کم ارزش کردن دستاوردها و دست کم گرفتن مهارت‌ها
• تفسیر نادرست معنای شکست

بیشتر بخوانید: سوگیری رفتار گله‌ای در بازارهای مالی

کلام پایانی

واقعیت این است که هیچ‌کس برای شکست خوردن تلاش نمی‌کند. افراد برای موفق شدن تلاش می‌کنند اما در دنیایی که عدم قطعیت حاکم است، هیچ تضمینی برای هیچ‌چیز وجود ندارد. براساس فلسفه «یین و یانگ»: «همه‌چیز در جهان هستی از دو نیروی متضاد، اما مکمل هم تشکیل شده‌اند»؛ موفقیت و شکست نیز مانند خیلی چیزهای دیگر در جهان، همیشه همراه هم هستند. معامله‌گری همچون بازی فوتبال است که تا دقیقه ۹۰ نتیجه‌اش مشخص نمی‌شود. یادتان باشد که ثانیه‌های اول معامله نشان‌دهنده پایان آن نیست.

---

سوالات متداول